Ο ΝΕΟΣ ΝΟΜΟΣ ΠΛΑΙΣΙΟ ΚΑΙ ΤΟ ΣΥΝΟΛΟ ΤΩΝ ΠΤΥΧΩΝ ΤΟΥ

ΤΑ ΝΟΜΟΣΧΕΔΙΑ ΤΟΥΣ ΘΑ ΠΕΦΤΟΥΝ ΕΝΑ-ΕΝΑ…

Έχει περάσει περίπου 1,5 χρόνος από την 8η Μαρτίου 2007, ημέρα που ψηφίστηκε στη Βουλή ο νέος Νόμος – Πλαίσιο και τους τελευταίους μήνες, διαπιστώνουμε την προσπάθεια της κυβέρνησης να εφαρμόσει στις σχολές μονωμένες πτυχές του (προεδρικές – πρυτανικές εκλογές, λίστα συγγραμμάτων). Η προσπάθεια διακρίνεται από αρκετές αντιφάσεις, ακριβώς γιατί ασκούνται πιέσεις από τους Φοιτητικούς Συλλόγους για μη υλοποίηση και απόσυρση του νόμου. Για να επιτευχθούν οι στόχοι αυτοί, είναι δεδομένο ότι χρειάζεται διαρκής επαγρύπνηση από τους φοιτητές και τους συλλόγους τους, ακριβώς γιατί το Υπουργείο Παιδείας είναι πολύ πιθανό το επόμενο διάστημα να προχωρήσει στην προσπάθεια εφαρμογής και άλλων πτυχών του νόμου. Γι’ αυτό το λόγο αξίζει να αναφερθούμε στο που στοχεύουν οι βασικές συνιστώσες στις οποίες κινούνται οι αλλαγές του νόμου καθώς και στο επιμέρους περιεχόμενό τους.


• Εντατικοποίηση των ρυθμών σπουδών
Δεν είναι τυχαίο το γεγονός ότι μια σειρά από πτυχές του νέου νόμου προσανατολίζονται σαφώς σε μια προσπάθεια εντατικοποίησης των ρυθμών σπουδών μας και δυσχεραίνουν συνολικά τη φοιτητική μας καθημερινότητα. Πρώτα απ’ όλα, η διαγραφή φοιτητών στα 2ν έτη φοίτησης είναι κάτι που σε ένα πρώτο επίπεδο μπορεί να μη διαφαίνεται τόσο ακραίο, κυρίως γιατί αυτό το όριο θεωρείται από πολλούς αρκετά επαρκές. Αν το εξετάσουμε, όμως πιο αναλυτικά, διαπιστώνουμε ότι δεν συμβαδίζει με την κατάσταση που επικρατεί στα περισσότερα ΑΕΙ της χώρας μας. Και αυτό κυρίως για δύο λόγους. Αφ’ ενός, υπάρχει πολύ μεγάλη μερίδα φοιτητών που δεν έχουν τη δυνατότητα να παρακολουθούν με ένα μόνιμο τρόπο τις σπουδές τους και αφ’ ετέρου, υπάρχου πολλές σχολές όπου ο μέσος όρος αποφοίτησης «αγγίζει» τα 2ν έτη (π.χ. Μαθηματικό και Φυσικό Αθήνας με μέσο όρο αποφοίτησης κοντά στα 7,5 χρόνια), κάτι για το οποίο σίγουρα δε μπορούν να ευθύνονται αποκλειστικά και μόνο οι φοιτητές. Ένα άλλο μέτρο που στοχεύει στην εντατικοποίηση είναι αυτό της λίστας συγγραμμάτων. Σύμφωνα με αυτό το μέτρο, κάθε φοιτητής έχει την ευθύνη να επιλέγει μόνος του ένα σύγγραμμα (που μπορεί να είναι διαφορετικό από των υπολοίπων) μέσα από λίστα που έχει συγκροτήσει η κάθε σχολή, και σε περίπτωση που εκ των υστέρων ανακαλύψει ότι αυτό δεν τον καλύπτει, θα πρέπει να πληρώσει για να αποκτήσει το επιπλέον βιβλίο που απαιτείται. Βέβαια αυτό που συμβαίνει στη σχολή μας, αλλά και σε κάποιες άλλες σχολές δεν είναι η ακριβής εφαρμογή του προεδρικού διατάγματος, αλλά μια κατάσταση μεταβατική κι αυτό λόγω των αντιδράσεων των ίδιων των φοιτητών και τις αγωνιστικές αποφάσεις των φοιτητικών συλλόγων. Αν αναλογιστούμε την ανομοιογένεια που χαρακτηρίζει τα πανεπιστημιακά βιβλία καθώς και το γεγονός ότι με βάση το αντίστοιχο Προεδρικό διάταγμα για τα συγγράμματα (που ψηφίστηκε την προηγούμενη χρονιά) προβλέπει ότι το κάθε σύγγραμμα θα καλύπτει τουλάχιστον ένα μέρος της ύλης, τότε διαπιστώνουμε ότι όλοι οι φοιτητές θα επιδοθούν σε ένα ταξίδι ανεύρεσης της ύλης, καταφεύγοντας σε μια αγωνιώδη προσπάθεια προκειμένου να έρθουν σε επαφή με όλο το φάσμα της διδακτέας ύλης. Παράλληλα με τα παραπάνω, διατάξεις του νόμου που αναφέρονται σε αλυσίδες μαθημάτων, αποσκοπούν στον συνεχή προσανατολισμό των φοιτητών με τα μαθήματά τους, ακριβώς γιατί θα γνωρίζουν ότι αν «κοπούν» σε κάποια από αυτά, αυτόματα θα αυξηθεί το φορτίο των χρωστούμενων μαθημάτων και συνεπώς θα διογκωθούν οι εξεταστικοί φραγμοί. Κάτι τέτοιο, γίνεται πιο εύκολα κατανοητό αν αναλογιστούμε και τη μείωση των εβδομάδων εξεταστικής από 4 σε 3. Επιπλέον αποτέλεσμα της εκπαιδευτικής αναδιάρθρωσης είναι και εξατομίκευση των σπουδών, αφού ο φοιτητής θα πρέπει μόνος του να διαπραγματεύεται τους όρους φοίτησής του (είτε αυτό λέγεται λίστα συγγραμμάτων, είτε πιστωτικές μονάδες και ατομικός φάκελος δεξιοτήτων).

• Πειθάρχηση της φοιτώσας νεολαίας
Αποτελεί μια στόχευση των κυβερνήσεων ΝΔ – ΠΑΣΟΚ εδώ και πολλά χρόνια και εκφράζεται με απόλυτη σαφήνεια μέσα από συγκεκριμένα μέτρα που έχουν ενσωματωθεί στο συγκεκριμένο νόμο. Κατ’ αρχάς, πλήττεται το Πανεπιστήμιο ως χώρος ελεύθερης διακίνησης ιδεών και απόψεων, καθώς και οι διαστάσεις της κοινωνικοποίησης και της ευρύτερης πολιτικοποίησης που το χαρακτηρίζουν. Πιο συγκεκριμένα, το πανεπιστημιακό άσυλο προβλέπει ότι οι χώροι του Πανεπιστημίου είναι χώροι που απαγορεύεται η είσοδος και η επέμβαση οποιασδήποτε δημόσιας δύναμης (αστυνομία, στρατός κλπ) που αποτελεί νίκη των εργαζομένων και της νεολαίας από τη δεκαετία του ’60. Μια νίκη, που δίνει τη δυνατότητα για διεξαγωγή εκδηλώσεων και συζητήσεων με πολιτικό – και όχι μόνο – περιεχόμενο χωρίς την αστυνομική επιτήρηση. Με το νέο νόμο όμως, το άσυλο προσδιορίζεται ως χώρος «γνώσης και έρευνας» και η ασυλία παρέχεται μόνο σε αυτό το επίπεδο. Κάτι τέτοιο αποσκοπεί στο να δημιουργεί μια ξεκάθαρη στοχοποίηση δράσεων οι οποίες συμβάλλουν στην συγκρότηση συλλογικών αντιστάσεων καθώς και να ποινικοποιηθούν μορφές πάλης, οι οποίες – διαχρονικά – αποτελούν ανάχωμα στα σχέδια της εκάστοτε κυβέρνησης (π.χ. συνελεύσεις, καταλήψεις). Και σε αυτό το σημείο, το επιχείρημα που χρησιμοποιείται από την κυβέρνηση και τη ΔΑΠ περί «φαινομένων παραβατικότητας στα Πανεπιστήμια», είναι εντελώς ψευδές, ακριβώς γιατί τα φαινόμενα αυτά είναι πολύ περιορισμένα, όποτε έχουν συμβεί έχει υπάρξει άμεση περιφρούρηση του ασύλου από τους φοιτητές και κυρίως γιατί ένα τέτοιο επιχείρημα είναι ιδιαίτερα αποπροσανατολιστικό, αν αναλογιστούμε ότι υπάρχουν κοινωνικοί χώροι με πολύ περισσότερα περιστατικά εγκληματικότητας για τα οποία δε γίνεται κανένας λόγος σχετικά με τον τρόπο αντιμετώπισής τους.
Επιπλέον, ένα άλλο μέτρο το οποίο στοχεύει στην ποινικοποίηση ριζοσπαστικών μορφών πάλης είναι αυτό το οποίο προβλέπει ότι η ελάχιστη δυνατή διάρκεια ενός εξαμήνου είναι 13 εβδομάδες και σε περίπτωση που χαθούν έστω και 2 εβδομάδες μαθημάτων (με τον παλαιό νόμο, 4), αυτόματα χάνεται το εξάμηνο και επαναλαμβάνονται τα μαθήματα. Προσπαθείται έτσι να αποτραπεί η δυνατότητα των φοιτητών να αποφασίζουν μέσα από τα αμεσοδημοκρατικά τους όργανα (γενικές συνελεύσεις) και να ποινικοποιούνται μορφές πάλης, όπως οι καταλήψεις καθώς υπάρχει ο κίνδυνος να υποστούν άμεσες συνέπειες στην καθημερινότητα των μαθημάτων. Ουσιαστικά δηλαδή, στοχεύεται η πειθάρχησή τους με τον πλέον εκβιαστικό και κατασταλτικό τρόπο. Άλλο ένα μέτρο είναι τα πειθαρχικά συμβούλια. Συγκροτούνται επιτροπές με καθήκον να διασφαλίζουν την τήρηση της δεοντολογίας στα πλαίσια που προβλέπει η κείμενη νομοθεσία. Συγκεκριμένα, προβλέπεται ένα πλαίσιο «δεοντολογικής» συμπεριφοράς, την οποία οφείλουν να υιοθετούν οι φοιτητές, οι καθηγητές και το διοικητικό προσωπικό ενός ιδρύματος. Σύμφωνα με το πλαίσιο αυτό επανέρχεται για όλους μας η έννοια της ποινής και του ατομικού μητρώου του φοιτητή.

• Λειτουργία των ΑΕΙ με επιπλέον ιδιωτικοοικονομικά κριτήρια
Για πρώτη φορά παρατηρείται μια εκτεταμένη προσπάθεια περικοπών των μη ανταποδοτικών λειτουργιών του Πανεπιστημίου (π.χ. συγγράμματα). Οι περικοπές των συγγραμμάτων (χαρακτηριστικό είναι ότι θα κλείσουν οι πανεπιστημιακές εκδόσεις, οι εκδόσεις ΕΜΠ) αποδεικνύουν την προσπάθεια της κυβέρνησης να μειώσει τις δαπάνες τέτοιου είδους και να μετακυλήσει ένα σημαντικό μερίδιο του κόστους προς τους ίδιους τους φοιτητές. Επίσης, διαπιστώνουμε την στόχευση του Υπουργείου να ελέγχει όλα τα οικονομικά ζητήματα που αφορούν τη λειτουργία των Ιδρυμάτων, μέσω διορισμού ενός manager. Ο manager, θα έχει ως καθήκον τη διαχείριση των οικονομικών πόρων κάθε Ιδρύματος με τον πλέον ανταποδοτικό και επιχειρηματικά ορθό τρόπο. Παράλληλα, υποχρεούται να εφαρμόζει την πολιτική του Υπουργείου εντός του Ιδρύματος, κάτι το οποίο σημαίνει αφ’ ενός εφαρμογή όλων των πτυχών της αναδιάρθρωσης, αφ’ ετέρου περιορισμό των «μη ανταποδοτικών» δαπανών (π.χ. φοιτητική μέριμνα) και αύξηση των ανταποδοτικών, όπως ερευνητικά προγράμματα προς όφελος των επιχειρήσεων. Στα ίδια μήκη κύματος κινείται και η κατάρτιση 4ετών επιχειρησιακών προγραμμάτων που αφορούν την λειτουργία και τους στόχους του κάθε Ιδρύματος. Τα πλάνα αυτά θα έχουν άμεση σύνδεση με τη χρηματοδότηση, η οποία θα εξαρτάται από το κατά πόσο το κάθε ίδρυμα υλοποιεί τα τετραετή. Πιο συγκεκριμένα, τα πλάνα αυτά συγκροτούνται από το Υπουργείο και αποτελούν ένα μέσο πίεσης προς τα ΑΕΙ για την εφαρμογή των πτυχών της αναδιάρθρωσης.

• Όξυνση των ταξικών φραγμών
Ένα ακόμη στοιχείο που επιφέρει εφαρμογή του νέου νόμου πλαίσιο, είναι το «χτύπημα» των οικονομικά ασθενέστερων φοιτητών. Από τη μια, οι περικοπές συγγραμμάτων έρχονται να αναιρέσουν το χαρακτήρα της δημόσιας και δωρεάν εκπαίδευσης, καθώς με τον συνδυασμό όλων των πτυχών καταλαβαίνουμε ότι μόνο όσοι έχουν τη δυνατότητα να ανταποκριθούν στις οικονομικές απαιτήσεις, έχουν και δικαίωμα σε αυτήν.. Από την άλλη, το γεγονός ότι οι φοιτητές θα διαγράφονται στα 2ν έτη, θα έχει ως αποτέλεσμα μεγάλη μερίδα φοιτητών που εργάζονται ταυτόχρονα με τις σπουδές τους, να αναγκαστούν να εγκαταλείψουν την εργασία τους προκειμένου να αποφοιτήσουν. Συνεπώς, οι πόροι επιβίωσής τους θα περιοριστούν σημαντικά, ειδικά αν συνυπολογίσουμε και τα χρήματα που θα δαπανούν για συγγράμματα, μετακινήσεις κτλ.


Τέλος, εκτός από τις τέσσερις βασικές συνιστώσες που αναφέρθηκαν, με το νέο νόμο πλαίσιο επιδιώκεται μια πιο συνολική ενσωμάτωση του φοιτητικού σώματος. Συγκεκριμένα, προβλέπεται η καθολική ψηφοφορία των φοιτητών στις προεδρικές και πρυτανικές εκλογές των ιδρυμάτων. Το μέτρο αυτό, αν και σε πρώτο επίπεδο μοιάζει ιδιαίτερα δημοκρατικό, ουσιαστικά μόνο στόχο έχει να δώσει μια περαιτέρω νομιμοποίηση στους πρυτάνεις και προέδρους των σχολών, προκειμένου να εφαρμόσουν την αναδιάρθρωση. Τα συγκεκριμένα πρόσωπα, διαπραγματεύονταν ανέκαθεν τα οικονομικά διοικητικά ζητήματα των σχολών με τους όρους που η εκάστοτε κυβέρνηση έθετε. Συνεπώς, πάντα λειτουργούσαν αντιπαραθετικά με τα αιτήματα των φοιτητών, γι’ αυτό και ποτέ ως Ε.Α.Α.Κ. δεν συμμετείχαμε σε εκλογές.
Με βάση τα παραπάνω, πρέπει όλοι να έχουμε κατά νου ότι το επόμενο διάστημα είναι πιθανό οι φοιτητικοί σύλλογοι να βρεθούν αντιμέτωποι με την προώθηση – από την πλευρά της κυβέρνησης – και άλλων πτυχών του νέου νόμου. Συνεπώς, πρέπει να έχουμε τα αντανακλαστικά προκειμένου να απαντήσουμε με τον τρόπο που – ιστορικά – έχει αποδειχθεί ότι μπορεί να κατοχυρώσει τα κεκτημένα και τα αιτήματά μας, δηλαδή μέσα από τις μαζικές Γενικές Συνελεύσεις. Το μόνο σίγουρο είναι ότι η τελική ανατροπή του νόμου, θα έρθει μόνο μέσα από μια κεντρική αναμέτρηση και σ’ αυτή την κατεύθυνση πρέπει να κινηθούμε.