Αλλαγές στο Πρόγραμμα σπουδών

Ένα «θέμα» που ανοίχτηκε και θα ανοιχτεί μακριά από τους φοιτητές…
Για τους φοιτητές!
Αλλά χωρίς τους φοιτητές!

Η αλλαγή του προγράμματος σπουδών έγινε γνωστή στον φοιτητικό σύλλογο πριν 1,5 χρόνο, όπου σε ένα τμήμα καθηγητών τέθηκε το θέμα αναπροσαρμογής του προγράμματος σπουδών με βάση τις «σύγχρονες» ανάγκες – ανάγκες της αγοράς, όπως χαρακτηριστικά είπαν οι καθηγητές-εισηγητές του…

Σε μια περίοδο μετά το μεγαλειώδες φοιτητικό κίνημα του 2007 που διεκδικούσε:
• «ένα ενιαίο πτυχίο ανά γνωστικό αντικείμενο με όλα τα επαγγελματικά και εργασιακά δικαιώματα σε αυτό, ως μοναδική προϋπόθεση για εργασία, χωρίς πιστοποιήσεις και εξετάσεις, χωρίς διασπάσεις, ειδικεύσεις και κατατμήσεις των σχολών.
• «Μια σχολή ανά γνωστικό αντικείμενο με κοινό πρόγραμμα σπουδών»
• «ενάντια στις συνόδους της Μπολόνια και της Λισαβόνας, για καλύτερες συνθήκες εκπαίδευσης και εργασίας, με κριτήριο αυτά που έχουμε ανάγκη και όχι με βάση τα όσα διατίθενται να μας δώσουν».

Εντελώς αντίθετα με όποια λογική έθετε το φοιτητικό κίνημα, προτάθηκε από τη μεριά των καθηγητών στη σχολή μας η αλλαγή του προγράμματος προς μια πιο τεχνοκρατική και περισσότερο εξειδικευμένη κατεύθυνση.
Η απόπειρα της ψήφισής του κατέληξε να είναι μια έτοιμη πρόταση προς ψήφιση μέσα σε μια μέρα, χωρίς ο φοιτητικός σύλλογος να είναι ενήμερος ως προς αυτό. Ενήμεροι όμως ήταν οι «εκπρόσωποι» της ΔΑΠ και της ΠΑΣΠ που συνεννοούνταν με τους καθηγητές επί 1,5 χρόνο σε κλειστά γραφεία, παίρνοντας αποφάσεις που αφορούσαν όλους τους φοιτητές, χωρίς να ενημερώσουν κανέναν!
Ωστόσο μετά από μαζική και έγκαιρη παρέμβαση στο τμήμα καθηγητών, οι καθηγητές πιέστηκαν να μην το ψηφίσουν. Η άποψη μας πάνω σε αυτό ήταν ότι οποιαδήποτε αλλαγή του προγράμματος σπουδών δεν αφορούσε ούτε μερίδα των καθηγητών, ούτε εκπροσώπους-κομματικά φερέφωνα, αλλά πρώτα και κύρια τους ίδιους τους φοιτητές, οι οποίοι έπρεπε να ενημερωθούν και να λάβουν απόφαση μέσα από τις συλλογικές τους διαδικασίες τις γενικές συνελεύσεις.

Οι αλλαγές:

• Σύμπτυξη της ύλης 2 μαθημάτων σε ένα (πχ η φυσική 1 και η φυσική 2, η FORTRAN 1 και η FORTRAN 2 και στο μάθημα της Μηχανικής 1 προστίθεται η ύλη της Μηχανικής 2 και συμπυκνώνονται μαζί η Μηχανική 2 με την παλιά Μηχανική 3).
Πρόκειται για μαθήματα που είχαν μεγάλα ποσοστά αποτυχίας (και λόγω των ιδιαιτεροτήτων των καθηγητών πχ Γιαννόπουλος) και αρκετή ύλη (που έγινε διπλάσια!). Έτσι, ο βαθμός δυσκολίας τους αυξήθηκε αφάνταστα, πράγμα που σημαίνει επιβάρυνση των ρυθμών σπουδών και εντατικοποίηση της ζωής του φοιτητή καθ΄όλη τη διάρκεια του εξαμήνου, μετακυλίοντας το βάρος στους φοιτητές και μάλιστα από το πρώτο εξάμηνο.

• Περικοπή των μαθημάτων που σχετίζονται με βασικές ανθρωπιστικές και κοινωνικές επιστήμες, καθώς και μαθήματα γενικών κατευθύνσεων (πχ τα μαθήματα της Πολεοδομίας, της Αρχιτεκτονικής Κτιριολογίας, της Οικονομικής, της Χημείας, της Ενεργειακής Τεχνολογίας, των Ειδικών κεφαλαίων Πολεοδομίας).
Πρόκειται για μια απόπειρα να κινηθούν οι σπουδές προς μια στείρα και τεχνοκρατική αντίληψη, καθώς στη θέση τους είτε επεκτείνεται ο χρόνος μαθημάτων που ήδη διδάσκονταν, είτε αντικαθίσταται από μαθήματα που κινούνται σε λογικές μάνατζερ. Εισάγονται νέα μαθήματα, που όχι μόνο ενσωματώνουν πρόχειρα μαθήματα όπως η οικονομική, το δίκαιο, αλλά που διδάσκουν αποκλειστικά το μανατζερίστικο σκέλος αυτών των μαθημάτων και όχι γενικές γνώσεις και βασικές αντιλήψεις που πρέπει να έχει ένας μηχανικός. Γι’ αυτό το λόγο άλλωστε είναι που προτάθηκε αυτά τα μαθήματα να διδάσκονται όχι από το ΣΕΜΦΕ αλλά από τον τομέα διαχείρισης (μάνατζερ). Σημείωση: το ποσοστό των ανθρωπιστικών και κοινωνικών επιστημών που διδάσκεται είναι 2% έναντι άλλων πανεπιστημίων που είναι 15%. Η απάντηση στην τεχνοκρατία έρχεται λοιπόν με περισσότερη τεχνοκρατία…

• Εισάγονται μαθήματα που επιβαρύνουν σημαντικά το φόρτο των εξαμήνων και συνεπώς των φοιτητών. Εισήχθη το νέο μάθημα «εισαγωγή στο σιδηροπαγές σκυρόδεμα» στο 6ο εξάμηνο, που είναι ήδη επιβαρυμένο. Το Μπετό 2 άλλαξε με το Μπετό 3 των Δομοστατικών για όλες τις κατευθύνσεις, ένα μάθημα το οποίο φημίζεται για τη δυσκολία του και το εύρος της ύλης του, επιμηκύνοντας τη φοίτηση κατά σοβαρό χρονικό διάστημα. Στο 6ο εξάμηνο επιπλέον, πέρα απ ΄όλα τα’ άλλα μαθήματα προστέθηκε και το μάθημα «Σχεδιασμός Μεταφορικών Συστημάτων».

Ποια η κατεύθυνση των αλλαγών?

Την όλη αλλαγή του προγράμματος σπουδών θα ήταν λάθος να την αποδώσουμε σε κάποιες σημειακές αλλαγές που στόχο έχουν την καλύτερη φοίτηση των φοιτητών και την καλύτερη εμπέδωση του αντικειμένου του πολιτικού μηχανικού. Οι αλλαγές αυτές υπαγορεύονται από ορισμένα κριτήρια και διαπνέονται από μια συγκεκριμένη λογική για το πώς και ποια πρέπει να είναι η φοίτηση στη σχολή.

Η φιλοσοφία των αλλαγών δημιουργεί ένα πρόγραμμα σπουδών που κινείται σε μια πιο τεχνοκρατική και εξειδικευμένη κατεύθυνση. Αυτό δεν είναι κάτι που το ακούμε για πρώτη φορά. Γνωρίζουμε ότι η σύγχρονη κατεύθυνση αλλαγών στην παιδεία έχει ως πυλώνα την προσαρμογή της φοίτησης στις ανάγκες της αγοράς. Πιο εξειδικευμένος απόφοιτος σημαίνει λιγότερο κόστος επιμόρφωσης και μεγαλύτερη παραγωγικότητα για τον εργοδότη. Για τον ίδιο βέβαια σημαίνει πως είναι πιο ευέλικτος, πως είναι πιο πιθανόν να απολυθεί και να διαπραγματευτεί με πολύ χειρότερους όρους την εργασία του, μιας και η στενή ειδίκευση αποδυναμώνει τα ενιαία πτυχία. Ακόμα η οικονομική και διοικητική αυτοτέλεια των πανεπιστημίων που προωθείται μέσα από το Νόμο Πλαίσιο και την πτυχή για τα 4ετή επιχειρησιακά προγράμματα και την εισαγωγή μάνατζερ, με την παράλληλη εξάρτησή τους από την ιδιωτική χρηματοδότηση, επιδιώκει ένα πρόγραμμα σπουδών που θα διαμορφώνει σχολές πιο ανταγωνιστικές και ελκυστικές στην ιδιωτική χρηματοδότηση.

Από την άλλη, ο διάλογος που έχει ανοίξει για το πρόγραμμα σπουδών έχει φέρει στην επιφάνεια απόψεις καθηγητών που μιλούν για πιο δομικές αλλαγές σε αυτό, όπως η εισαγωγή και άλλων κατευθύνσεων όπως η Διαχείριση Έργων ή και υπό -κατευθύνσεων μέσα σε κάθε κατεύθυνση. Όλα τα παραπάνω δεν είναι εκτός πνεύματος. Είναι ακριβώς στην κατεύθυνση εξειδίκευσης και ροών μέσα στη σχολή που μπορούν μελλοντικά να οδηγήσουν και σε διάσπαση (πχ όπως στο εξωτερικό: διάσπαση του πτυχίου σε bachelor-master). Αυτό θα έχει ως κατάληξη την πλήρως ατομική προσαρμογή του πτυχίου, τον ατομικό φάκελο δεξιοτήτων που δεν κατοχυρώνει συλλογικά δικαιώματα, αλλά ενισχύει τον ανταγωνισμό.

Τέλος, το γεγονός ότι το νέο πρόγραμμα είναι εξαιρετικά επιβαρυμένο (αν αναλογιστούμε ότι ήδη πριν τις αλλαγές οι φοιτητές βρίσκονται σε συνεχείς παρακολουθήσεις, ακόμα και σε φροντιστήρια!), στοχεύει στην περεταίρω εντατικοποίηση των σπουδών, που σε καμία περίπτωση δεν έχει στόχο να μας βγάλει καλύτερους μηχανικούς. Σίγουρα όμως θα μας βγάλει περισσότερο πειθήνιους…

Συνεπώς πίσω από κάθε αλλαγή, ενυπάρχει μια συγκεκριμένη αντίληψη. Δεν μπορούμε να αφήνουμε το μέλλον μας στην «καλή» θέληση των άλλων, ούτε στα παπαγαλάκια των ΔΑΠ και ΠΑΣΠ που μας καλούν σε «καλή εκπροσώπηση» και στη μοιρολατρία. Πρέπει να πάρουμε την κατάσταση στα χέρια μας, να προτάξουμε τη δική μας αντίληψη για το πανεπιστήμιο, αντίληψη που ξεκινά από τα αιτήματα των ίδιων των φοιτητών μέσα από τις γενικές συνελεύσεις και καθοδηγείται μόνο από τις ανάγκες των φοιτητών και της κοινωνίας.